Hành Trình Điện Mặt Trời Ở Việt Nam: Từ “Điên Rồ” Đến “Bùng Nổ” (Trước 2018 – Nay)
1. Thời Kỳ Tiền Khởi Nghiệp (Trước 2018) – “Ai Làm Điện Mặt Trời Là… Dị Nhân?”
- “Điện mặt trời? Mơ à?”: Trước 2018, điện mặt trời ở Việt Nam gần như là khái niệm xa xỉ. Dân tình vẫn trung thành với thủy điện và nhiệt điện than, còn năng lượng tái tạo chỉ dành cho… mấy ông Tây nghiên cứu hoặc dự án “có tiền chơi sang”.
- Giá thành cao chót vót: Pin mặt trời đắt đỏ, công nghệ chưa phổ biến, chính sách hỗ trợ gần như bằng 0. Ai đầu tư thời đó bị xem là “có tiền để đốt” hoặc “người ngoài hành tinh”.
- EVN cũng ngó lơ: Không có cơ chế mua bán rõ ràng, điện dư sinh ra chỉ để… phơi nắng cho đỡ phí.
2. Giai Đoạn “Bùng Nổ Như Pháo Tết” (2020) – “Trời Cho Nắng, Dân Làm Giàu?”
- Thủ tướng phê duyệt Chiến lược Năng lượng tái tạo (2017), mở đường cho cơn sốt điện mặt trời.
- Giá FIT (Feed-in Tariff) hấp dẫn (9.35 cent/kWh): Cả nước đua nhau lắp đặt, từ nhà dân đến trang trại rộng hàng trăm hecta. “Điện mặt trời trở thành trào lưu hot hơn cả trà sữa!”
- EVN “choáng váng” vì điện dư: Lưới điện chưa kịp nâng cấp, nhiều nơi phải từ chối mua điện vì quá tải. “Bà con đầu tư xong, vui mừng hưởng lợi… thì bị EVN bảo ‘Xin lỗi, hết chỗ chứa!'”
- “Cò đất” thành “cò điện mặt trời”: Đất ven thành phố, vùng nắng tốt bỗng thành “mỏ vàng”, giá tăng chóng mặt vì các nhà đầu tư đổ xô xây dự án.
3. Giai Đoạn “Hậu Bùng Nổ” (2021 – Nay) – “Sốt Để Rồi… Sốt Lại?”
- Giá FIT giảm mạnh (từ 9.35 cent xuống còn ~5-7 cent): Nhiều nhà đầu tư “đứng hình”, dự án treo vì không còn lãi.
- EVN siết quy định: Phải đấu nối đúng tiêu chuẩn, không còn chuyện “cứ lắp là bán được điện”.
- Bài toán tích trữ điện: Pin lưu trữ đắt đỏ khiến nhiều hộ gia đình “ban ngày bán điện, ban đêm vẫn… tốn tiền điện lưới”.
- Xu hướng mới – Điện mặt trời kết hợp nông nghiệp: Vừa trồng thanh long, vừa phát điện, nhưng “một công đôi việc chưa chắc đã dễ” vì chi phí bảo trì cao.
Kết: “Điện Mặt Trời Ở Việt Nam – Thành Công Hay Còn Nhiều Gian Nan?”
✅ Mặt tích cực:
- Giúp giảm áp lực lên lưới điện quốc gia.
- Góp phần phát triển năng lượng sạch, giảm phát thải.
- Nhiều hộ gia đình tiết kiệm được tiền điện (dù không “giàu lên” như mong đợi).
❌ Thách thức:
- Lưới điện chưa đồng bộ, nhiều nơi không thể tiếp nhận thêm công suất.
- Chính sách chưa ổn định, nhà đầu tư khó tính toán dài hạn.
- Công nghệ lưu trữ điện còn đắt, khiến hiệu quả kinh tế chưa cao.
Bài Học Rút Ra:
- “Đừng đổ tiền vào điện mặt trời chỉ vì phong trào” – phải tính toán kỹ công suất, khả năng kết nối lưới.
- “EVN không phải kho vô tận” – điện dư chưa chắc đã bán được.
- “Tương lai vẫn sáng, nhưng… phải kiên nhẫn” – khi công nghệ rẻ hơn, chính sách rõ ràng hơn, điện mặt trời sẽ còn phát triển mạnh.
P/S: Nếu bạn đang định đầu tư, hãy nhớ câu “Nắng nhiều chưa chắc đã giàu, nhưng ít nhất… cũng đỡ tốn tiền điện!” 😆